Sosyal devlet anlayışının parçası, engelli bireyler için sosyal hayata katılımlarının önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Böylece sosyal hayatları kolay hale gelir.
Engellilerin sokaklarda özgürce dolaşabilmeleri ve gitmeleri gereken yere kolayca ulaşabilmeleri için devletler binalarda ve yollarda uyulması gereken standartları belirlemektedir. Halkın engelli raporu ile araç alırken sağladığı avantajlar aynı zamanda sosyal hayata engelsiz bir şekilde katılmalarını da amaçlıyor. Engelli vatandaşlar, araç satın almak, ehliyet sahibi olmak gibi şeylerin yanı sıra engelli ÖTV indirimi gibi vergi indirimlerinden de yararlanabiliyor.
Engelliler Araç Almak için Raporu % Kaç Olmalı?
İnsanlar sık sık “Bir araba almak için heyet raporu ne kadar olmalı?” diye sormaktadır. Engelli kişinin engelli raporu ile araç satın alabilmesi için en az %40 oranında engelli olduğunu gösteren sağlık raporu gerekmektedir. 1 Ocak 2016’dan önce, özellikle engelli insanlar için oluşturulmuş H tipi sürücü belgeleri vardı. Ayrıca engelliler için üretilmiş araçları kullanabilmek için bu tür bir sürücü belgesine sahip olmanız gerekmektedir.
Günümüzde engelli vatandaşlar, A veya B grubu sürücü belgesi alma konusunda herkesle aynı haklara sahiptir. A ve B ehliyet türlerinden hangisinin engelliye en uygun olduğunu belirlemek için, engelli raporu ile araç satın alma talebinde bulunulurken sağlık raporu dikkate alınır. Vergi oranları yıldan yıla değişebileceğinden, geçerli vergi yasalarını dikkate almak önemlidir. Örneğin 2023 yılında engelli araçların maliyeti araştırılırken geçerli vergi oranları ve muafiyetlerin bilinmesi gerekmektedir.
%40 Engelli Rapor İle Araç Alımı
Yüzde 40 ve üzeri engelli araç satın alıp ÖTV indiriminden yararlanmak isteyen kişilerin öncelikle durumlarını gösteren bir rapor almaları gerekiyor. Rapordan da anlaşılacağı üzere engellilerin “engellilere özel araçları” kullanamayacakları bir durum söz konusu değil. Kişinin kendi aracını kullanması gerektiği için H Sınıfı ehliyete de sahip olması gerekmektedir. Kişi ehliyet aldığında engelliler için özel donanımlı bir araçta sınava giriyor ve ehliyet alıyor.
%90’ın altında engeli bulunan sürücüler, araçta engellerine uygun özel aksamlar bulunması halinde ÖTV ödemeden araç satın alabilirler. Özel aracın başkaları için kullanılması yasaktır. Engelliler, H Sınıfı sürücü belgesi ve %40 oranında engelli raporu ile trafiğe çıkmak için herhangi bir engeli olmadığını kanıtlamak suretiyle galeriden ÖTV’siz araç satın alabilirler. Kişinin engelli raporunda %40 ile yüzde %89 arasında bir engel oranına sahip olduğu belirtilmeli ve sürücü ehliyeti alabileceği de belirtilmelidir. Bu bilgiler tam teşekküllü yetkili bir hastaneden alınmalıdır.
%90 Engelli Rapor İle Araç Alımı
En az %90 oranında engelli olanların “özel engelli araç” kullanmalarında halihazırda herhangi bir engel ile karşılaşmadıklarının raporlarında belirtilmesi halinde özel araçlarını kullanabilirler. Bu kişiler araçlarını ÖTV’siz olarak galeriden satın alabilirler ancak %40 ve üzeri engeli olan kişiler gibi H sınıfı sürücü belgesine sahip olmaları gerekmektedir.
Ancak, kişinin birinci ve üçüncü dereceden yakınları, kişinin engelinin araç kullanmasına engel olması durumunda ÖTV’siz araç satın alabilir. Araç satın alma işlemi sırasında aracın sürücüsünün de bulunması gerekmektedir. %90’ın altında engelli kişiler için yukarıda belirtilen genel şartları yerine getirerek, %60, %70 ve %80 engelli raporuna sahip kişiler araç sahibi olmaya hak kazanırlar.
Engelli kişinin raporunda “ÖTV muafiyeti ile araç kullanabilir” ibaresi olması durumunda, kendi aracını kullanmasına izin verilir. Engelli kişi ulaşıma uygun değilse aracı kullanabilecek 3. Kişi araç ruhsatına kayıt edilir. Bu şekilde 2. veya 3. dereceden bir yakını aracı kullanabilir. Üstelik, sizi en az %90 oranında etkileyen bir engeliniz varsa, araç satın almak için 18 yaşından büyük olmanız gerekmez. Bu kişilerin araç satın alabilmeleri için ailelerinin onayını almaları gerekmektedir. Zihinsel engellilik durumunda, vasi satın alma işlemini gerçekleştirir.
%90 Raporlu Engelli Kişiler İçin ÖTV İndirimi
Aracın değiştirilmesi gerekiyorsa: Bir engellinin araçta sedye ya da tekerlekli sandalye kullanması gerekiyorsa, aracı mutlaka bir yakını kullanmalıdır. Araç tekerlekli sandalye ya da sedye ile erişilebilir olmalıdır. Bu kişiler aşağıdaki araçları almaları halinde ÖTV ödemesinden muaf olacaklardır:
-Sürücü dahil toplam 9 kişilik araçlar,
-Ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen, yük taşımada kullanılan, yolcu kapasitesi yük sınırının %50’sinden fazla olmayan araçlar.
Aracın tadilat edilmesi gerekmiyorsa: Engelli kişinin ehliyeti varsa aracı bağımsız olarak kullanabilir. Aracın herhangi bir şekilde değiştirilmesine gerek yoktur. ÖTV’den muaf araçlar kategorisine giren her türlü aracın alımı ÖTV’den muaftır.
Engelli ÖTV İndirimi Hakkında Bilinmesi Gerekenler
ÖTV indirim durum 5 yılda bir gerçekleşir. Yani 5 yıl sonra indirimli fiyata sıfır kilometre sıfır araba almak mümkün. Aracınızı satın aldığınız tarihten itibaren 5 yıl içerisinde satmak istiyorsanız ÖTV ödemeniz gerekmektedir. Ancak, doğal afetlerin meydana gelmesi ve diğer araçların kullanılamaz hale gelmesi durumunda, aracınıza hurdabelgesi alarak sıfır araçlarda ÖTV indiriminden yararlanabilirsiniz. Satın almış olduğunuz aracı sadece ruhsatta adı geçen kişi ÖTV ödemeden kullanabilir. Diğer durumlarda, çeşitli yaptırımlarla karşılaşırsınız.
H Sınıf Ehliyet Nasıl Alınıyor?
Sınıf H ehliyeti, sadece engelli sürücülere açık bir sınıftır. Bu derecelendirme, araba veya motosiklet kullanması gereken engelli bir kişiyle aynıdır. Sürücü belgesi almak isteyen sürücülerin öncelikle engelli olduğuna dair sağlık raporu almaları ve bu belgede sürücü belgesi almasına engel bir durum bulunmadığının belirtilmesi gerekmektedir. Diğer sürücülerle aynı anda sınava giren engelliler yazılı sınavı geçtikten sonra özel araçla direksiyon sınavına girebilirler.
Engelli Biri Farklı Araç Kullanabilir Mİ?
Ticari araç kullanamayan engelli H sınıfı ehliyet sahibi sürücüdür. Bu, sağlık raporunda listelenen özelliklerin engelli kişinin kullandığı araçta bulunması gerektiği anlamına gelir. Örneğin raporda özel donanıma sahip araçlardan bahsediliyor, sadece otomatik vitesli araç, el kumandalı araç vs. gibi durumlarda sürücü bu gibi ifadeleri dikkate almalıdır. Dolayısıyla, “sadece özel donanıma sahip araçlar kullanabilir” raporu olan bir sürücü otomatik vites kullanamaz, otomatik vites kullanabildiği belirtilen bir sürücü ise düz vites kullanamaz.
Engelli Araç Fiyatı Ne Kadar?
2022’de engelli araç limiti 450.000 TL’dir ve 2023’te 1.004.000 TL’ye çıkması beklenmektedir. Dolayısıyla engelli vatandaşlar, azami çalışma hacmi 1,6 litre olan ve belirtilen tutarı aşmayan bir bedelle vergisiz araçlar satın alabiliyor.
İkinci El Engelli Aracı Alınabilir Mi?
Sadece sıfır araçlarda geçerli olduğu için ikinci el araçlarda ÖTV indiriminden yararlanamazsınız. ÖTV ödemeden de, bütçeniz sıfır araç almaya yetmiyorsa, bütçenize uygun bir 2. el araç alıp, kendinize göre yapacağınız düzenlemelerle uygun duruma getirebilirsiniz.
Engelli Araç Alımında Gerekli Evraklar
- Vergi dairesinden alınan ÖTV ödemesi ya da muafiyet belgesi.
- Sürücü belgesi.
- Yetkili bir hastaneden alınmış engelli raporu.
Engelli birinin aracı engelli raporuna uygun olması gerekmektedir. Kişinin engeline göre ayarlanmış bir aracın kullanılması sürüş ve trafik güvenliği için şarttır. Engelli kişinin durumuna uygun olmayan farklı bir aracın kullanılması, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye attığı için yasa dışıdır. Örnek olarak; engelli raporunda sizin sadece otomatik vitesli araba kullanabileceğinizi, ancak söz konusu kişinin düz vitesli araba kullanamayacağını belirtiyor. Engelli raporunda belirtilen özelliklerin kullanılan aracın özelliklerine birebir uyması önemlidir.
