Hızlı Özet
Vaziyet planı, bir projenin arsa üzerindeki tüm bileşenlerini (yapılar, yollar, altyapı, peyzaj) ölçekli ve yönlendirilmiş olarak gösteren, ruhsat ve uygulama sürecinin temel belgesidir. Doğru hazırlandığında izinler hızlanır, uygulama hataları düşer ve maliyet/termin riskleri azalır.
Vaziyet Planı Nedir?
Bir projede yer alan inşaat alanı içindeki tüm varlıkların (bina yerleri, caddeler, sokaklar, yeşil alanlar, yönler, yol durumu ve eğimler, su/elektrik/kanalizasyon/doğalgaz hatları) ölçekli olarak gösterildiği yerleşim planıdır. İç mimari detaylara girmez; yapının dış konturları ve çevresiyle ilişkisini tanımlar.
Vaziyet Planında Neler Bulunur?
- Arsa verileri: Parsel sınırları, köşe/kot noktaları, topoğrafya, eğim yönleri, kuzey oku.
- Yapı bilgileri: Bina oturum alanı, çekme mesafeleri, kat adedi, çatı biçimi, su basman kotu, son kat uzunluk/genişlik.
- Ulaşım: Arazi giriş yolları, araç-yaya yolları, kaldırım ve servis yolları, otopark yerleşimi ve girişleri.
- Altyapı: Su, elektrik, kanalizasyon, doğalgaz hat güzergâhları ve bağlantı noktaları.
- Peyzaj ve ortak alanlar: Yeşil alanlar, ağaçlar, çocuk oyun alanı, spor alanı, havuz, güvenlik kulübesi, oturma alanları.
- Komşu parseller: Komşu yapıların konumları ve kat adetleri (kendi arsaları içinde gösterim).
- Müştemilat ve yardımcı yapılar: Bahçe duvarı, depo/sığınak, teknik hacimler (varsa).
Hangi Ölçek Kullanılır?
Proje büyüklüğüne ve idare şartlarına göre aşağıdaki ölçekler tercih edilir:
| Ölçek | Kullanım | Not |
|---|---|---|
| 1/200 | Küçük parseller, villa/konut yerleşimi | Detaylı peyzaj ve araç/yaya çözümü |
| 1/500 | Standart parseller, site/karma projeler | Ruhsat ve uygulama için yaygın |
| 1/1000 | Geniş alanlar, kentsel yerleşimler | İmar planı paftalarıyla uyum |
| 1/2000 | Ön konsept, master plan seviyeleri | Yönlendirici, uygulama için yeterli değil |
Yasal Çerçeve ve Zorunluluklar
İmar mevzuatı ve ilgili yönetmeliklere uyum şarttır. Toplu yapı ve ortak alanların kullanımı gibi hususlar Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında değerlendirildiğinden, vaziyet planının onaylı imar planı hükümlerine uygun ve idare onayına elverişli biçimde hazırlanması gerekir.
Vaziyet Planını Kim Hazırlar?
Plan, projenin mimarı tarafından hazırlanır; gerekli hallerde harita-kadastro mühendisleri, şehir plancıları ve peyzaj mimarları ile koordinasyon içinde yürütülür. Teknik doğruluk ve mevzuat uyumu için yetkin ekip ve kontrol süreçleri kritik önemdedir.
Vaziyet Planı Nasıl Çizilir?
- Veri toplama: Kadastro müdürlüğünden aplikasyon krokisi, tasdikli kotlu pafta, güncel imar planı ve plan notları temin edilir.
- Analiz: Topoğrafya, rüzgâr-güneş yönleri, manzara, gürültü ve ulaşım aksları değerlendirilir.
- Yerleşim kararları: Bina oturumları, çekme mesafeleri, araç/yaya dolaşımı ve otopark şeması belirlenir.
- Altyapı entegrasyonu: Su, elektrik, kanalizasyon ve gaz hatları ile bağlantı noktaları işlenir.
- Peyzaj kurgusu: Yeşil alanlar, sert zeminler, ağaçlandırma ve sosyal donatılar planlanır.
- Kontrol ve ölçülendirme: Parsel ve kütle dış ölçüleri, kotlar, yönlendirme (kuzey oku) ve lejant tamamlanır.
- Dijital üretim: CAD/BIM yazılımlarında DWG/DXF, PDF çıktıları ve pafta düzeni hazırlanır.
- Mevzuat kontrolü: İdare şartnamesi ve ruhsat başvuru listesine göre son kontrol yapılır.
Çizimde Dikkat Edilecek Kurallar
1) Giriş Yollarının Gösterilmesi
Araziye araç ve yaya giriş-çıkışları yön, genişlik ve kot ilişkileriyle net gösterilmelidir.
2) Yol Gösterimleri
Arazi giriş yolu, servis/itfaiye yolu, yürüyüş yolları ve kaldırımlar okunaklı, standart sembollerle çizilmelidir.
3) Ölçülendirme
Parsel sınır ölçüleri ve dış kütle ölçüleri zorunludur; iç mimari ölçülendirme vaziyet planının kapsamı dışındadır.
4) Mekân ve Yapı İsimleri
Yapı adı, girişler, otopark, çocuk oyun alanı, kültür/sosyal alanlar gibi lejantlı isimlendirme yapılmalıdır.
Proje Türlerine Göre Vaziyet Planı Yaklaşımları
-
- Konut/Villa: Mahremiyet, manzara, güneşlenme, bahçe ve havuz kurgusu ön planda.
- Ticari/Ofis: Araç-yaya sirkülasyonu, otopark kapasitesi, servis/lojistik erişimi kritik.
- Karma Kullanım: Fonksiyonlar arası tampon alanlar, ortak alan yönetimi ve güvenlik akışı.
Eğer siz de kira öder gibi taksitle ev sahibi olmak isterseniz Birevim fırsatlarına göz atın!
Peyzaj ve Görselleştirme
Vaziyet planı, 3B görselleştirme ve satış sunumlarının omurgasıdır. Doğru peyzaj yerleşimi hem kullanıcı deneyimini yükseltir hem de ruhsat sonrası uygulamada sürprizleri azaltır.
Sık Yapılan Hatalar ve Kontrol Listesi
- Güncel olmayan kadastro/imar verileriyle çalışma
- Çekme mesafesi, kot ve komşu yapı verilerinin eksikliği
- İtfaiye erişimi ve servis yollarının ihmal edilmesi
- Altyapı hatlarıyla çakışan otopark/peyzaj kurguları
- Lejant, kuzey oku ve ölçülendirme yetersizlikleri
Kontrol: Veri → Yerleşim → Altyapı → Peyzaj → Ölçü/Kot → Mevzuat → Pafta sunumu sırasıyla nihai gözden geçirme yapın.
Sıkça Sorulan Sorular
Vaziyet planı nedir ve hangi amaçla hazırlanır?
Vaziyet planı, bir arsa veya proje alanındaki tüm yapıları, yolları, altyapı ve peyzaj düzenlemelerini ölçekli şekilde gösteren teknik çizimdir. Amaç, projenin ruhsat sürecini, uygulama adımlarını ve altyapı entegrasyonunu netleştirmektir.
Vaziyet planında hangi bilgiler yer almalıdır?
Parsel sınırları, bina oturum alanı, çekme mesafeleri, yol ve girişler, altyapı hatları, yeşil alanlar, sosyal donatılar, komşu yapı bilgileri ve yönlendirme unsurları (kuzey oku vb.) mutlaka bulunmalıdır.
Vaziyet planı hangi ölçekte çizilmelidir?
Proje büyüklüğüne göre 1/200, 1/500, 1/1000 veya 1/2000 ölçek kullanılabilir. Küçük parsellerde 1/200, standart site projelerinde 1/500, geniş kentsel alanlarda ise 1/1000 ve üzeri ölçek tercih edilir.
Vaziyet planını kim hazırlar?
Genellikle proje mimarı tarafından hazırlanır; gerektiğinde harita mühendisi, şehir plancısı ve peyzaj mimarı gibi uzmanlarla birlikte çalışılır. Hazırlanan planın mevzuata uygunluğu ve idare onayı önemlidir.
