Rücu, bir zararı/borcu ödemek zorunda kalan kişinin bu tutarı asıl sorumludan geri istemesidir. Sigortada; şirket, sigortalıya ödediği tazminatı kusurlu kişiye rücu edebilir. Rücu için tipik şartlar: ödemenin yapılmış olması, sorumlunun belirlenmesi ve tutarın belgelenmesi.
Rücu; ödenen zarar/borcun asıl sorumludan geri talep edilmesidir. Sigorta şirketleri, tazminatı ödedikten sonra kusurlu tarafa rücu ederek bedeli isteyebilir.
Rücu kavramı, özellikle sigortalı ve üçüncü kişiler için kafa karıştırıcıdır. Bu rehber; rücunun tanımı, şartları, adım adım süreci ve sigorta branşlarına göre örneklerini açıklar. Önce temel kavramları netleştiriyor, ardından “Nasıl işler?” tablosu ve SS S ile bitiriyoruz.
Rücu Nedir?
Hukukta rücu, bir kimsenin üstlendiği veya ödediği bir borç/zarar nedeniyle asıl sorumluya dönüp bu tutarı talep edebilmesidir. Borçlar ve Sigorta Hukuku’nda sık kullanılır. Örneğin trafik kazasında sigorta şirketi hasarı öder, ardından kazaya kusuruyla sebep olan kişiye rücu eder.
Rücu Hakkı Nedir?
Rücu hakkı, bir zararı/borcu ödeyen kişinin, bu ödemeyi asıl sorumludan talep edebilmesini ifade eder. Adalet ve sorumluluğun doğru kişiye yüklenmesi ilkesiyle çalışır; böylece zararı doğrudan üstlenmeyen taraf tek başına yük taşımaz.
Rücu Hakkı Nasıl Kullanılır? (Adım Adım)
-
- Ödeme: Sigorta şirketi veya kişi önce zararı/tazminatı öder.
-
- Sorumluluk tespiti: Kusurlu/asıl sorumlu belirlenir (tutanaklar, bilirkişi, polis raporu vb.).
-
- Tutarın belgelenmesi: Hasar tespiti, ödeme dekontları, poliçe & teminat kapsamı dosyalanır.
-
- İhtarnâme/uzlaşma: Önce yazılı talep ve uzlaşma girişimi yapılabilir.
-
- Dava/iccra: Uzlaşma sağlanamazsa rücu davası/iccra yoluna gidilebilir.
Rücu Şartları (Özet Tablo)
| Şart | Ne İfade Eder? | Pratik Not |
|---|---|---|
| Ödeme yapılmış olması | Tazminat/bedel fiilen ödenmelidir. | Ödeme belgeleri (dekont, makbuz) dosyada olmalı. |
| Sorumluluk/kusur | Asıl sorumlu kişi/kurum tespit edilmelidir. | Tutanak, bilirkişi, kamera kaydı, tanık vb. önemlidir. |
| Nedensellik bağı | Zarar ile kusurlu fiil arasında bağ kurulmalıdır. | Eksik bağ, rücu talebini zayıflatır. |
| Tutarın ispatı | Ödenen meblağ ve kapsamı net olmalıdır. | Hasar tespiti & poliçe teminat sınırlarıyla uyumlu olmalı. |
Rücu Hakkının Kapsamı
Rücu talebi, kural olarak ödenen tazminatla sınırlıdır. Kapsam; poliçe teminatları, istisnalar, genel & özel şartlar ve somut olaya göre değişir. Örneğin trafik sigortasında (Zorunlu Trafik), alkollü sürücü/kasıtlı fiil gibi haller rücuya zemin oluşturabilir.
Rücu Nedenleri (Örnekler)
-
- Üçüncü kişinin kusuru: Trafik kazasında kusurlu sürücü.
-
- Poliçe şartı ihlali: Alkollü/hız gibi ağır kusur; yükümlülüklere aykırılık.
-
- Kasıt/ ağır ihmal: Kasıtlı yangın, ciddi iş güvenliği ihlalleri vb.
-
- Bildirimsiz/yanlış beyan: Hasarın gizlenmesi, bildirim sürelerinin kaçırılması.
Rücu Davası Nedir?
Rücu davası, ödeyen tarafın asıl sorumluya karşı ödediği meblağı talep ettiği yargısal süreçtir. Mahkeme; kusur, nedensellik, tutar ve poliçe/teminat uyumunu değerlendirir.
Rücu Davasının Tipik Şartları
-
- Sigorta/ödeyen tarafından fiilî ödeme yapılmış olması,
-
- Asıl sorumlunun belirlenmesi ve kusur/nedensellik ispatı,
-
- Tutarın açık ve belgeli olması (hasar raporu, poliçe, fatura, dekont),
-
- Gerekli hallerde ihtar/uzlaşma girişimi ve sürelere uyum.
Rücu Hakkı Hangi Sigortalarda Karşımıza Çıkar?
-
- Zorunlu Trafik Sigortası vs. Kasko: Kusurlu sürücüye/işletene rücu.
-
- Kasko: Sigortacı ödediği bedeli kusurlu üçüncü kişiden isteyebilir.
-
- Yangın/konut işyeri: Kasıt/ağır ihmal veya üçüncü kişinin kusuru varsa rücu.
-
- Sağlık: Üçüncü kişinin kusurundan doğan tedavi giderlerinde rücu imkânı.
Rücu mu, Halefiyet mi? (Kısa Not)
Halefiyet (subrogasyon), sigortacının sigortalıya yaptığı ödeme oranında sigortalının haklarına halef olmasıdır; pratikte rücu mekanizmasını güçlendiren hukuki dayanak olarak işler. Günlük dilde çoğu zaman “rücu” şemsiyesi altında anılır.
Sık Sorulan Sorular
1) Sigorta ödemeyi yaptıktan sonra her olayda rücu edebilir mi?
Hayır. Poliçe şartları, kusur durumu, istisnalar ve mevzuat belirleyicidir. Her olay kendi delilleriyle değerlendirilir.
2) Rücu talebi ne kadar sürede ileri sürülür?
Süreler, sigorta türüne ve genel hükümler kapsamındaki zamanaşımına göre değişebilir. Dosyanız özelinde hukuki destek alın.
3) Rücu tutarı nasıl belirlenir?
Genellikle ödenen tazminat ve giderlerle sınırlıdır; belgelerle ispatlanmalıdır.
4) Uzlaşma mümkün mü?
Evet. Pek çok dosyada dava açılmadan yazılı uzlaşma tercih edilebilir; anlaşma sağlanamazsa yargı yoluna gidilir.
Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır; hukuki/finansal danışmanlık değildir. Mevzuat, poliçe şartları ve uygulama değişebileceğinden, işlem yapmadan önce uzman görüşü alınız.
